¿Qué valió la pena? 30 años de la Mesa Redonda en Polonia 1989-2019. La caída del bloque socialista en Europa del Este y la memoria histórica

Contenido principal del artículo

Izabela Tkocz
Jesús Adolfo Trujillo Holguín

Resumen

El cambio de un sistema autoritario por otro democrático no sólo debe ir acompañado de un proceso de ajustes legislativos y políticos, sino también ejercer el juicio a los perpetradores de los delitos cometidos. En este artículo se analiza la inclusión de las demandas económicas, sociales y culturales del proceso transitorio del sistema político en Polonia. El supuesto del artículo es que, a pesar de las dificultades para impulsar los cambios del sistema —como un escenario político en disputa—, su revisión puede ayudar en la construcción de la memoria histórica colectiva en aspectos relacionados con la sustitución de un sistema por otro, las dudas y expectativas que genera y la adopción de nuevos principios (Cepeda y Pérez, 2018). Para dar respuesta a las interrogantes se abordan en el artículo, en un primer momento, la relación entre los actores políticos, las expectativas de la sociedad y los cambios de largo alcance. Posteriormente —a través de la experiencia— se expone cómo influye el cambio político en la sociedad y se busca definir si fue un proceso satisfactorio para la población polaca.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Detalles del artículo

Cómo citar
Tkocz, I., & Trujillo Holguín, J. A. (2019). ¿Qué valió la pena? 30 años de la Mesa Redonda en Polonia 1989-2019. La caída del bloque socialista en Europa del Este y la memoria histórica. Revista Mexicana De Ciencias Políticas Y Sociales, 65(238). https://doi.org/10.22201/fcpys.2448492xe.2020.238.70095
Biografía del autor/a

Izabela Tkocz, Universidad Autónoma de Chihuahua

Profesora-investigadora de la Facultad de Filosofía y Letras de la Universidad Autónoma de Chihuahua. Es de nacionalidad polaca y tiene participaciones como ponente en congresos nacionales e internacionales. Publicó el capítulo "La propaganda socialista sociética y su influencia en la cultura de Chihuahua en las décadas de 1920 a 1940" en Acrcameintos a la historia de la educación. Diálogos, actores y fuentes en la construcción dle conocimiento histórico.

Jesús Adolfo Trujillo Holguín, Universidad Autónoma de Chihuahua

Es  doctor  en  educación  y cuenta  con  una  especialidad  en  competencias  docentes  por  la  Universidad  Autónoma  de  Madrid  (España). Entre sus publicaciones recientes están: Debate legislativo y educación. El artículo tercero a cien años de la Constitución  Política  de  1917  (coord.)  (2018).  Cuenta  con reconocimiento  al  perfil  Prodep  y  del  Sistema Nacional de Investigadores Nivel 1. Es socio del Consejo Mexicano de Investigación Educativa, de la Sociedad
Mexicana  de  Historia  de  la  Educación  y  de  la  Red  de  Investigadores  Educativos  Chihuahua.

Citas

Adamski, Artur (2007) Kornel – Rozmowa z przewodniczącym Solidarności Walczącej Kornelem Morawieckim. Wysoka: Wyd. Kontra.

Almond, Mark (2002) Uprising: Political Upheavals that have Shaped the World. Londres: Mitchell Beazley.

Andrusiewicz, Andrzej (1997) Polska 1980–1990: kalendarz dekady przełomu. Rzeszów: Wydawnictwo WSP.

Bartnik, Czesław (1995) Walka o Kościół w Polsce. Lublin: KUL.

Borkowski, Tadeusz y Andrzej Bukowski (1993) Komitety Obywatelskie: powstanie, rozwój, upadek? Cracovia: Universitas.

Burke, Peter (1989) “History as Social Memory” en Butler, Thomas (ed.) Memory, History, Culture and the Mind. Inglaterra: Oxford, pp. 97-113.

CBOS (2009a) Opinie o funkcjonowaniu demokracji w Polsce [en línea]. Disponible en: https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_020_09.PDF [Consultado en octubre de 2019].

CBOS (2009b) Niektóre opozycyjne doświadczenia polaków przed rokiem 1989 [en línea]. Disponible en: https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_024_09.PDF [Consultado en octubre de 2019].

CBOS (2009c) Dwudziesta rocznica obrad okrągłego stołu [en línea]. Disponible en: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_017_09.PDF [Consultado en octubre de 2019].

CBOS (2009d) O upadku komunizmu i głównych aktorach przemian [en línea]. Disponible en: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_021_09.PDF [Consultado en octubre de 2019].

CBOS (2010a) Młodsze pokolenia o „Solidarności” [en línea]. Disponible en: https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_075_10.PDF [Consultado en octubre de 2019].

CBOS (2010b) Polacy o magdalence, okrągłym stole i poczuciu zdrady [en línea]. Disponible en: https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_101_10.PDF [Consultado en octubre de 2019].

CBOS (2014a) Doświadczenia, oceny, skojarzenia [en línea]. Disponible en: https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2014/K_061_14.PDF [Consultado en octubre de 2019].

CBOS (2014b) Upadek komunizmu i geneza przemian w pamięci zbiorowej [en línea]. Disponible en: http://okragly-stol.pl/wp-content/uploads/2014/09/cbos_Upadek_komunizmu.pdf [Consultado en octubre de 2019].

Cepeda, Emerson y Walter Pérez (2018) “Derechos sociales y justicia transicional: experiencias internacionales y el caso colombiano” Revista Mexicana de las Ciencias Políticas y Sociales, 64(235): 359-364. DOI: 10.22201/fcpys.2448492xe.2019.235.64051

Darski, Józef (1989) O komunistycznej dezinformacji. Varsovia: Wydawnictwo Niepodleglosc.

Diner, Dan (2003) “Von ‘Gesellschaft’ zu ‘Gedächtnis’. Über historische Paradigmenwechsel” en Gedächtnis Zeiten. Über jüdische und andere Geschichten. Múnich: Beck Verlag.

Drewnowski, Jan (1991) Rozkład i upadek sowietyzmu w Polsce. Lublin: Norbertinum.

Dubiński, Krzysztof (1991) Magdalenka. Transakcja epoki. Varsovia: PWN.

Dubiński, Krzysztof (1999) Okrągły Stół. Varsovia: Iskry.

Dudek, Antoni (1997) Pierwsze lata iii Rzeczypospolitej, 1989–1995: Zarys historii politycznej Polski. Cracovia: Wydawnictwo Pit.

Dudek, Antoni y Maciej Gawlikowski (1993) Leszek Moczulski - Bez wahania. Cracovia: Krakowski Instytut Wydawniczy.

Dunin, Kinga (2014) “Dzieci Okrągłego Stołu” wyborcza.pl [en línea]. 11 de febrero. Disponible en: http://wyborcza.pl/politykaekstra/1,132907,15440347,Dzieci_Okraglego_Stolu.html [Consultado en octubre de 2019].

DZIEJE.PL (2010) CBOS: Polacy o Magdalence, Okrągłym Stole i poczuciu zdrady [en línea]. 17 de julio. Disponible en: https://dzieje.pl/aktualnosci/cbos-polacy-o-magdalenceokraglym-stole-i-poczuciu-zdrady [Consultado en octubre de 2019].

DZIEJE.PL (2019) Czesław Bielecki: okrągły stół zawiódł emocje społeczne [en línea]. 26 de marzo. Disponible en: https://dzieje.pl/aktualnosci/czeslaw-bielecki-okragly-stolzawiodl-emocje-spoleczne [Consultado en octubre de 2019].

Eisler, Jerzy (2008) Polskie miesiące, czyli kryzys(y) w prl (Los meses polacos, crisis en Polonia). Varsovia: Wyd.

Erlij, Evelyn (2018) “Entrevista a Pierre Nora: ‘El historiador es el árbitro de las diferentes memorias’” Letras Libres [en línea]. 1 de febrero. Disponible en: https://www.letraslibres.com/espana-mexico/revista/entrevista-pierre-nora-el-historiador-es-un-arbitro-lasdiferentes-memorias [Consultado en octubre de 2019].

FORSAL.PL (2014) Podstawa gospodarki w prl - handel na kartki [Galeria] [en línea]. 1 de agosto. Disponible en: https://forsal.pl/galerie/813652,duze-zdjecie,2,podstawagospodarki-w-prl-handel-na-kartki-galeria.html [Consultado en octubre de 2019].

Fundacja dla Demokracji (2015a) Okrągły Stół początek drogi do wolności [en línea]. Disponible en: http://okragly-stol.pl/galeria/ [Consultado en octubre de 2019].

Fundacja dla Demokracji (2015b) Okrągły Stół – Informacje Biura Prasowego Lecha Wałęsy [en línea]. Disponible en: http://okragly-stol.pl/wp-content/uploads/2014/04/Informacje_Biura_Prasowego_LW_337.jpg [Consultado en octubre de 2019].

Garlicki, Andrzej (2004) Rycerze Okrągłego Stołu. Varsovia: Czytelnik.

Garton, Timothy Ash (1990a) Pomimo i wbrew – Eseje o Europie Środkowej. Poznań: Wyd. Pol.

Garton, Timothy Ash (1990b) We the People: The Revolution of ‘89 Witnessed in Warsaw, Budapest, Berlin and Prague. Inglaterra: Cambridge.

Garton, Timothy Ash (1996) W imieniu Europy: Niemcy i podzielony kontynent. Londres: Aneks.

Garton, Timothy Ash (2000) Historia del presente: ensayos, retratos y crónicas de la Europa de los noventa. Barcelona: Tusquets Editores.

Grabowiecki, Marcin (2014) Okrągły Stół 1989 w fotografii Erazma Ciołka [en línea]. 7 de octubre. Disponible en: https://www.fotopolis.pl/newsy-sprzetowe/wydarzenia/17143-okragly-stol-1989-w-fotografii-erazma-ciolka [Consultado en octubre de 2019].

Grupa Wirtualna Polska (2007) Pinger [en línea]. Disponible en: http://pinger.pl/szukaj/po_tagu/p/6/?t=prl [Consultado en octubre de 2019].

Karpiński, Jakub (1992) Między komunizmem a demokracją. Chotomów: Verba.

Kowalski, Sergiusz (1996) Narodziny III Rzeczypospolitej. Varsovia: WSiP.

Kubala, Konrad (2015) Obrazy Okrągłego Stołu w 25. Rocznicę rozmów w Magdalence. Modele wyjaśniania i oceny obecne w polskim dyskursie prasowym [pdf]. Disponible en: http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-353572b2-8846-4226-b995-acf8b2b7db9e/c/06_Kubala.pdf [Consultado en octubre de 2019].

Kuroń, Jacek (1990) Wiara i wina. Do i od komunizmu. Varsovia: Niezalezna Oficyna Wydawnicza.

Kuroń, Jacek (1996) Od komunizmu do demokracji: wybór tekstów. Cracovia: Wydawnictwo Znak.

Kuroń, Jacek y Jacek Żakowski (1996) prl dla początkujących. Breslavia: Wydawnictwo Dolnoslaskie.

Kurski, Jacek y Piotr Semka (1992) Lewy czerwcowy. Varsovia: Wydawnictwo Spotkania.

Machcewicz, Paweł; Paczkowski, Andrzej; Dudek, Antoni y Andrzej Friszke (2002) Polska 1986–89. Koniec systemu. Varsovia: Wydawn. Trio: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.

Mryczko, Michał (2019) “30 lat Okrągłego Stołu, część II – kontrowersje” Intro Media [en línea]. 7 de febrero. Disponible en: https://www.intro.media/artykuly/30-lat-okraglegostolu-czesc-ii-kontrowersje [Consultado en octubre de 2019].

Nora, Pierre (2001) “Czas pamięci” Res Publica Nowa (7): 37-43.

O.pl Polski Portal Kultury (2014) Erazm Ciołek 25 lat od Okrągłego Stołu [en línea]. 29 de septiembre. Disponible en: news.o.pl/2014/09/29/erazm-ciolek-okragly-stol-1989-bwagaleria-sztuki-olsztyn/#/ [Consultado en octubre de 2019].

Okrągły Stół, początek drogi do wolnosci (2015) Disponible en: okragly-stol.pl/okraglystol/ [Consultado en octubre de 2019].

Ordoñez, Luis (2006) “Los periodistas europeos alertan contra el populismo. Entrevista Adam Michnik” trisquel [pdf]. 7 de octubre. Disponible en: http://www.apeuropeos.org/descargas/44aej.pdf [Consultado en octubre de 2019].

Paczkowski, Andrzej (1999) Od sfałszowanego zwycięstwa do prawdziwej klęski. Szkice do portretu prl. Cracovia: Wydawnictwo Literackie.

Paczkowski, Andrzej (2005) Pół wieku dziejów Polski. Varsovia: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Roszkowski, Wojciech (2006) Historia Polski 1945-2005. Varsovia: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Roszkowski, Wojciech (2011) Historia wspolczesna Polski 1914-2011, vol. 7. Varsovia: Świat Książki.

Samaniego, Fernando (1978) “Pierre Nora: la historia y la memoria nacional” El País [en línea]. 18 de abril. Disponible en https://elpais.com/diario/1978/04/18/cultura/261698406_850215.html [Consultado en octubre de 2019].

Szczepaniak, Adrianna (2014) “Rozmowy Okrągłego Stołu, czyli zmierzch prl-u” Historia.org.pl [en línea]. 13 de octubre. Disponible en: https://historia.org.pl/2014/10/13/rozmowy-okraglego-stolu-czyli-zmierzch-prl-u/ [Consultado en octubre de 2019].

Szukała, Michał (2019) “Prof. Wojciech Roszkowski: spory o okrągły stół będą trwały zawsze” DZIEJE.PL [en línea]. 5 de abril. Disponible en: https://dzieje.pl/aktualnosci/prof-wojciech-roszkowski-spory-o-okragly-stol-beda-trwaly-zawsze [Consultado en octubre de 2019].

Telewizja Polska (2019) Po upadku komunizmu nie udało się rozliczyć stalinowskich sędziów [en línea]. 1 de marzo. Disponible en: https://www.tvp.info/41547288/po-upadkukomunizmu-nie-udalo-sie-rozliczyc-stalinowskich-sedziow [Consultado en octubre de 2019].

Trembicka, Krystyna (2003) Okrągły Stół w Polsce. Studium o porozumieniu politycznym. Lublin: UMCS.

Wałęsa, Lech (1991) Droga do wolności. Autobiografia. Varsovia: Wydawnictwo Spotkania.

Woroszylski, Wiktor (2019) Dzienniki 1998-1996, t. 3. Varsovia: Wydawnictwo Osrodek Karta.